TARİHSEL TEMELLERİ
Dünyanın en eski 20 üniversitesi arasında yer alan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk modern üniversitesi olan İstanbul Üniversitesi; İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşanın temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşanın tarihsel temellerini incelemeye, İstanbul Üniversitesinin tarihsel temellerini incelemekle başlamak yerinde olacaktır.
Türk bilim insanları İstanbul Üniversitesinin temellerini; İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet tarafından gerçekleştirilen fethi sonrasında (30 Mayıs 1453), Ayasofya ve Zeyrek’te bulunan bazı binaların medrese olarak kullanılmasına veya 1470 yılında Fatih Medresesi’nin açılışına dayandırırlar.
MEDRESE DÖNEMİ
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethinin ardından bu şehri hem devlet merkezi hem de bir bilim ve kültür merkezi yapmak ister. Fetih sonrasında İstanbul’a çağrılan bilim insanları, Zeyrek ve Ayasofya’da eğitim veren medreselerde görevlendirilirler. Bu medreselerde ilahiyat, hukuk, edebiyat, matematik ve astronomi derslerinin okutulduğu belirtilmektedir.
1470 yılında kurulan Fatih Medresesi’nin çevresinde bulunan 70 koğuşuyla, devrinin en büyük hastanesi olan Darüşşifa’da tıp eğitimi verilmeye başlanır. Burada yapılan tıp eğitimi, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinin çekirdeği olarak kabul edilir. Darüşşifa’da 19. yüzyıla kadar yaklaşık 350 yıl boyunca hasta bakımı ve tıp eğitimi devam etmiştir. Medreseler, 18. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti’nin başlıca yükseköğretim kurumları olarak faaliyet gösterir.
DARÜLFÜNUN DÖNEMİ
Tanzimat döneminin yenileşme hareketlerinin ışığında, ilerlemelerin ancak bilimle sağlanabileceği görüşünden hareketle 23 Temmuz 1846 günü İstanbul’da bir Darülfünun (Üniversite) kurulması için bir ferman yayımlanır. Eğitime, 31 Ocak 1863 günü “Deneysel Fizik” dersi ile başlansa da çeşitli sebeplerden dolayı bu ilk Darülfünun girişimi başarısız kalır. Yaklaşık yedi yıl sonra 20 Şubat 1870 günü Darülfünun-u Osman adı altında modern bilim anlayışına ve düzeyine ulaşmayı amaçlayan bir üniversite ikinci kez açılır. Bu girişim de sonuç vermeyince 1874 yılında Galatasaray Lisesi binasında derslerin Türkçe ve Fransızca verildiği “Darülfünun-u Sultani” üçüncü kez hizmete girer. Bu üniversite de ancak üç dönem mezun verdikten sonra 1881 yılında kapatılır.
Sultan II. Abdülhamit döneminde 1 Eylül 1900 günü Darülfünun-u Şahane, dördüncü kez fen, edebiyat ve ilahiyat olmak üzere üç bölüm olarak açılır. İlk defa bu müessese ile beraber kesintisiz üniversite öğretimine başlanmıştır. Bu kurum, 1908 yılında II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 20 Nisan 1912 tarihli bir kararla beşinci kez; hukuk, tıp, fen, edebiyat ve ilahiyat bölümlerinden oluşan İstanbul Darülfünununa dönüştürülür. 1919 yılındaki bir düzenleme ile bilimsel ve kısmen de yönetimsel özerkliğe kavuşur ve ilk kez bu üniversitenin değişik bölümlerinde ders vermek üzere yurt dışından yabancı bilim insanları davet edilir. İstanbul Darülfünununa daha sonra Filoloji Bölümü de ilave edilir. Bu Bölümde İngilizce, Fransızca, Almanca, Rusça, Arapça, Farsça ve Türkçe öğretilmesi kararlaştırılır. Eczacılık ve Dişçilik Mektepleri, birer yüksekokul olarak Tıp Fakültesine bağlanarak Tıbbiyenin Kadırga’daki binasında faaliyet gösterir. Tıp Fakültesi ise Haydarpaşa’da eğitim vermeye devam eder. İstanbul Darülfünunu bu yıllarda Vezneciler ’deki Zeynep Hanım Konağı’na nakledilir. Bugün İstanbul Üniversitesinin Edebiyat Fakültesi ile Fen Fakültesinin bulunduğu alanda yer alan konak, 1942 yılında uğradığı yangına kadar hizmet verir.
CUMHURİYET DÖNEMİ
Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan 2252 sayılı yasayla 31 Temmuz 1933’te kapatılan İstanbul Darülfünunu yerine, 1 Ağustos 1933’te İstanbul Üniversitesi kurulur. İstanbul Üniversitesi, Cumhuriyetimizin 10. Yılı kutlanırken Türkiye’nin ilk ve tek üniversitesi olarak eğitim vermeye başlar. II. Dünya Savaşı döneminde özellikle Almanya’dan gelen bilim insanlarına kucak açılmış ve yurdumuza sığınan bu öğretim üyelerinin de katkılarıyla İstanbul Üniversitesinde batılı anlamda bilimsel eğitimin ve yeni bilim dallarının kurulması sağlanmıştır.
İstanbul Üniversitesi 1933 yılından günümüze kadar yaklaşık 90 yıllık süreçte, Türkiye’nin ihtiyacı olan alanlarda çok sayıda eğitimli insan yetiştirmiştir. Buna ilaveten yeni kurulan üniversitelere, yetişmiş öğretim üyesi ve personel desteği de sağlamış ve sağlamaya devam etmektedir.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ-CERRAHPAŞANIN KURULUŞU VE GELİŞİMİ
İstanbul Üniversitesi, 2018 yılına gelindiğinde; 23 fakülte, 17 enstitü, 2 yüksekokul, 7 meslek yüksekokulu, 44 araştırma merkezi, 12 yerleşke, 6000’e yaklaşan öğretim üyesi, 12.000 idari personel ve 170.000’ i aşkın lisans öğrencisiyle yurdumuzun en eski, en köklü ve en büyük üniversitesi konumundadır. Ancak bu büyümenin getirdiği sorunlar da zamanla büyümüş ve çözümsüz bir sürece girilmiştir.
Her geçen gün kalabalıklaşan kentler, bunların nüfuslarındaki sürekli artış, güçleşen ulaşım ile yerleşim sorunları ve ayrıca büyük üniversitelerin yönetiminde karşılaşılan idari, mali, akademik ve eğitim-öğretim problemlerinin giderilmesinde karşılaşılan güçlükler nedeniyle büyük üniversitelerin bölünmeleri konusu gündeme gelmeye başlar.
Zamanla Milli Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğretim Kurulu tarafından bu konuda çalışmalar başlatılır. Konu uzun süre TBMM Milli Eğitim Komisyonunda görüşülür. Sonuç olarak; TBMM’de 09.05.2018 günü kabul edilerek 18.05.2018 tarih ve 30425 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7141 Sayılı “Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un Ek 182. maddesi uyarınca “İstanbul’da, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa adıyla yeni bir üniversite kurulur” hükmü yürürlüğe koyulur.
Bu yasal düzenleme ile İstanbul Üniversitesinin bazı fakülteleri ve birimleri; bu Üniversiteden ayrılarak yeni kurulan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa çatısı altında toplanır. Aynı yıl yeni kurulan bu Üniversitenin Rektörlüğü’ne ilk rektör olarak Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri AYDIN atanır.
Günümüzde İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa; 2313 akademik, 4481 idari, toplam 6794 personel ile 32.912 öğrenciye hizmet vermektedir. Üniversite; Avcılar, Bahçeköy, Bakırköy, Büyükçekmece, Cerrahpaşa, Haseki, Sultangazi ve Şişli olmak üzere 8 yerleşkede faaliyetlerini sürdürmektedir. Bugün İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa bünyesinde 12 fakülte, 6 enstitü, 1 yüksekokul, 5 meslek yüksekokulu ve 17 uygulama ve araştırma merkezi bulunmaktadır.
FAKÜLTELER
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Kuruluşu, 14 Mart 1827’de İstanbul’un Şehzadebaşı semtindeki Tulumbacıbaşı Konağı’nda hizmete giren “Tıphane-i Amire’ye” dayanır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesinin 1967 yılında ikiye ayrılmasıyla şekillendiğinden, köken aldığı bu Tıp Fakültesinin kuruluş günü olan 14 Mart 1827, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi için de geçerlidir. Yaklaşık 50 yılı aşkın bir süre İstanbul Üniversitesi bünyesinde İstanbul Tıp Fakültesi ile beraber sağlık hizmeti veren Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, 2018 yılında İstanbul Üniversitesinden ayrılarak yeni kurulan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Günümüzde Cerrahpaşa Tıp Fakültesi; 3 bölüm bünyesindeki 43 ana bilim dalı ile eğitim-öğretim, araştırma ve sağlık hizmetlerini Cerrahpaşa Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
Mühendislik Fakültesi
Kuruluşu, 1774 yılında Mühendishane’nin kurulduğu tarihe uzanır. Fakültenin tarihçesi ülkemizde kimya öğretimi yapan ilk kuruluşlara dayanır. Kimya öğretimi, 1933 Üniversite Reformu’na değin yabancı öğretim üyeleri tarafından verilir. Bu bağlamda İstanbul Üniversitesi bünyesinde Kimya Enstitüsü kurulur ve Fen Fakültesine bağlanır ve 1964 yılında Kimya Yüksekokuluna, 1967 yılında da Kimya Fakültesine dönüştürülür.
Ülkemizde, jeoloji öğretimi 1850 yılına dayanır. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi bünyesinde 1933 yılında Tabii İlimler adı altında jeoloji öğretimi başlatılır. Daha sonra 1946 yılında Jeoloji Enstitüsü ve 1948 yılında Jeofizik Enstitüsü kurulur. Jeoloji ve Jeofizik Ana Bilim Dallarının oluşumu ile 1978 yılında Yer Bilimleri Fakültesi kurulur.
1981’de 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu uyarınca Kimya Fakültesi ve Yerbilimleri Fakültesi’nin birleştirilmesiyle İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi kurulur ve 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Mühendislik Fakültesi, günümüzde 14 ayrı bölüm halinde eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini, Avcılar ve Büyükçekmece Yerleşkelerinde sürdürmektedir.
Veteriner Fakültesi
Ülkemizde veteriner hekimliği öğretimi 1842 yılında ilk kez İstanbul’da Askeri Veteriner Okulunun açılışı ile başlar. Veteriner Fakültesinin kuruluşu, 1889 yılında İstanbul Halkalı’da hizmete giren Sivil Veteriner Okuluna dayanır. Sivil ve Askeri Veteriner Okulları, 1920 yılında Selimiye semtinde Yüksek Veteriner Okulu adı altında birleşir ve Cumhuriyet’in ilanından sonra 1933 yılında bu okul kapatılır. Veteriner Fakültesi, İstanbul Üniversitesi bünyesinde 1972 yılında tekrar İstanbul’da Selimiye semtindeki tarihi binalarda hizmete girer. Fakülte, 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Veteriner Fakültesi; 5 bölüm ve 20 ana bilim dalı ile eğitim-öğretim, araştırma ve sağlık hizmetlerine Avcılar ve Büyükçekmece Yerleşkelerinde devam etmektedir.
Orman Fakültesi
Kuruluşu 1857 yılında İstanbul’da açılan ve Fransızca eğitim veren Ormancılık Okuluna dayanır. Ankara’daki Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün 1948 yılında kapatılmasıyla bünyesinde bulunan Orman Fakültesi, İstanbul Üniversitesine bağlanır. Orman Fakültesi, 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa bünyesine alınır. Günümüzde 3 bölüm 19 ana bilim dalı ile eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini Bahçeköy Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi
Kuruluşu 1961 yılına dayanan Fakülte, o yıllarda Sağlık Bakanlığına bağlı bir yüksekokuldur. Bu yüksekokul, 1975 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesine bağlanır. Daha sonra 1982 yılında İstanbul Üniversitesine, 2018 yılında ise İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Fakülte, Hemşirelik Bölümü bünyesinde 9 ana bilim dalı ile Şişli Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini sürdürmektedir.
Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi
Fakülte, İstanbul Üniversitesi bünyesinde 1998 yılında kurulur ve 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi 8 bölüm bünyesinde 16 lisans programından oluşur ve Büyükçekmece Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini vermeyi sürdürmektedir.
Sağlık Bilimleri Fakültesi
2010 yılında İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi kurulur ve 2018 yılında ise İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Fakülte 6 bölüm ile Büyükçekmece Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini vermektedir.
Spor Bilimleri Fakültesi
İstanbul Üniversitesi bünyesinde Beden Eğitimi ve Spor Yöneticiliği adıyla 1997 yılında kurulur. Ancak daha sonra kapatılarak İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi adıyla 2015 yılında yeniden hizmete açılır. Spor Bilimleri Fakültesi, 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Fakülte 5 bölüm ile Avcılar Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini sürdürmektedir.
Diş Hekimliği Fakültesi
2018 yılında 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete'deki 7141 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Diş Hekimliği Fakültesi kurulur. Fakülte Cerrahpaşa Yerleşkesinde 2 bölüm bünyesinde eğitim-öğretim ve sağlık hizmetleri vermektedir.
Eczacılık Fakültesi
2018 yılında 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete'deki 7141 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Eczacılık Fakültesi Kurulur. Fakültede eğitim-öğretime başlanmış, Büyükçekmece Yerleşkesi’nde 3 bölüm olarak hizmet vermektedir.
İşletme Fakültesi
2018 yılında 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete'deki 7141 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa İşletme Fakültesi kurulur. Kuruluş aşamasında olup eğitime henüz başlanmamıştır.
İktisat Fakültesi
2018 yılında 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete'deki 7141 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa İktisat Fakültesi kurulur. Kuruluş aşamasında olup eğitime henüz başlanmamıştır.
ENSTİTÜLER
Kardiyoloji Enstitüsü
Enstitü, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Enstitüsü adıyla kurulur ve 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Enstitü, 5 ana bilim dalı ile lisansüstü eğitim ve sağlık hizmetlerini Haseki Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü
Enstitü, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü adıyla adli bilimler ve adli tıp alanında lisansüstü eğitim veren ilk kurum olarak 1982 yılında kurulmuştur. Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü, 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Enstitü 5 ana bilim dalı ile hizmetlerini Büyükçekmece Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
Akciğer Hastalıkları Ve Tüberküloz Enstitüsü
Enstitü, İstanbul Üniversitesine bağlı olarak 1992 yılında kurulur ve 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Enstitü 6 ana bilim dalı ile Cerrahpaşa Yerleşkesi’nde hizmet vermektedir.
Nörolojik Bilimler Enstitüsü
Enstitü, İstanbul Üniversitesine bağlı olarak, 1992 yılında kurulur ve 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Enstitü 4 ana bilim dalı ile Cerrahpaşa Yerleşkesi’nde hizmet vermektedir.
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2018 yılında 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7141 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile kurulur. Eğitim Bilimleri, Fen Bilimleri, Sağlık Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarındaki 83 ana bilim dalı ile yüksek lisans ve doktora öğrencilerine eğitim-öğretim hizmetlerini Avcılar Yerleşkesi’nde vermektedir.
Nanoteknoloji Ve Biyoteknoloji Enstitüsü
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji Enstitüsü, 02.08. 2019 tarihli ve 30850 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 1385 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’na göre kurulur. Temel Bilimler, Mühendislik ve Tıbbi Bilimler alanlarında hizmet veren enstitü ilk aşamada Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji Ana Bilim Dalları olmak üzere iki lisansüstü program ile hizmete başlamıştır. Enstitü eğitim-öğretim ve araştırma hizmetlerini Büyükçekmece Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
YÜKSEKOKULLAR
Yabancı Diller Yüksekokulu
Yüksekokul, 18 Mayıs 2018 tarihli, 30425 sayılı resmi gazetede yayımlanan Yükseköğretim Kanunu İle İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa bünyesinde kurulur. Yüksekokul, Büyükçekmece Yerleşkesinde eğitim-öğretim hizmetlerini sürdürmektedir.
MESLEK YÜKSEKOKULLARI
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, 1984-1985 öğretim yılında Protez Teknikerliği adı altında faaliyete başlamıştır. Daha sonra 1985-1986 eğitim-öğretim yılında, İstanbul Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokuluna dönüştürülür. 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’ya bağlanır. Yüksekokul günümüzde 3 bölüm bünyesinde bulunan 6 program ile Sultangazi Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim hizmeti vermektedir.
Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu
İstanbul Üniversitesi Meslek Yüksekokulu 1985 yılında eğitim-öğretime başlar. 1989 yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu adı ile eğitim-öğretim vermeye devam eder. Yüksekokul 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlanır. Yüksekokul günümüzde Büyükçekmece Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.
Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu
Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu İstanbul Üniversitesine bağlı olarak 1986 yılında kurulur. Yüksekokul 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa içinde yer alır. Bünyesinde bulunan 7 bölüm ile Sultangazi Yerleşkesi’nde eğitim-öğretim hizmetlerini sürdürmektedir.
Ormancılık Meslek Yüksekokulu
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 08.11.2000 tarih ve 2423 sayılı yazıları ile İstanbul Üniversitesi bünyesinde Orman İşletmeciliği Meslek Yüksekokulu kurulur. Daha sonra “Orman İşletmeciliği” olan adı 2002 yılında “Ormancılık” olarak değiştirilir. Yüksekokul 2018 yılında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa bünyesine katılır. Günümüzde 4 bölüm ile Bahçeköy Yerleşkesi’nde hizmet vermektedir.
Veterinerlik Meslek Yüksekokulu
Yüksekokul, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi bünyesinde, 2002-2003 Eğitim-Öğretim yılında 3 programla faaliyetlerine başlar. 2018 yılından itibaren faaliyetlerini, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşaya bağlı Veterinerlik Meslek Yüksekokulu adı altında Avcılar Yerleşkesi’nde sürdürmektedir.
UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZLERİ
ÜNİVERSİTE ORTAKLI MERKEZLER
